Kanada Coğrafi Özellikleri İklimi ve Nüfusu

Yüzölçümü :9 976 139 km2
Nüfusu :26 833 500 (1992)
Nüfus yoğunluğu :Km2’ye 2,6 kişi

Başkenti ;Ottawa (300 760 nüf.; banliyölerle 863 000 nüf.; 1992)
Dili:İngilizce ve fransızca
Dini :Katolik; Metodist; Anglikan; Presbiteryen; Lutherci; Baptist; Musevi

Para birimi :Kanada doları

 

Kuzey Amerika’da ülke.

Kuzeyde Kuzey Buz Denizi, doğuda Atlas Okyanusu, batıda Büyük Okya­nus, güneyde A.B.D’yle sınırlıdır ve yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük ülkesidir.

Kanada Coğrafyası

Yönetim açısından on eyalet ve iki yönetim bölgesine ayrılmış olan Ka­nada, coğrafi bakımdan altı büyük doğal bölgeye ayrılır;

APALAŞLAR BÖLGESİ

Atlas Okya­nusu eyaletlerini, Nevvfoundland adasını, Quebec’in güneydoğusunu (Gaspesie) kaplar. Bu kesimin büyük bölümü tarıma elverişsiz (Prens Ed- ward adası, Saint-Jean [St. John’s] va­disi ve daracık bir kıyı ovası dışında) kayalık, yüksek yaylalardan oluşur. Buna karşılık, güzel körfezler ve yalı- yarların bulunduğu sarp kıyılar, ço­ğunlukla balıkçılığa son derece elve­rişli doğal limanlarla doludur.

SAİNT LAWRENCE VE BÜYÜK GÖLLER OVASI

Quebec ve Ontario’nun tümüyle güneyinde kalır; bu kesim Kanada’nın en küçük, ama ay­nı zamanda en verimli, en kalabalık ve en sanayileşmiş doğal bölgesidir.

KANADA KALKANI

Ülkenin aşağı yukarı % 50 sını, yanı butun doğu ke­simini kaplar. Jeolojik kökeni çok es­kiye dayanan (2 milyar yıl), buzul aşın­dırmasından dolayı kayalık peneple­ne dönüşmüş bir yayladır; tarıma pek elverişli değildir ama, maden bakı­mından (nikel, çinko, bakır, demir) zengindir, ayrıca balık dolu gölleri ve hidroelektrik kaynaklan vardır. ORTA OVALAR. Orta eyaletlerin ge­niş bir bölümünü kaplar, doğudan ba­tıya doğru dereceli olarak yükselir, Kuzeybatı Toprakları’na kadar uza­nırlar. Topraklan verimli olduğun­dan, dünyanın en zengin buğday böl­gelerinden biri haline gelmişlerdir. Daha kuzeyde ve batıda, uçsuz bucak­sız çiftliklerde çok iyi nitelikli kasap­lık sığır yetiştirilir. Yeraltı gelir kay- naklarmıysa önemli petrol ve doğal gaz rezervleri oluşturur.

BATI SIRADAĞLARI

Ülkenin batı ucunda, birbirine koşut iki dik ve yük­sek sıradağdan oluşur: Kayalık Dağ­lar ile Kıyı dağları arasmda derin ve yer yer verimli vadilerle (Okanagan) kesilen bir yüksek yayla uzanır. Yu- kon’un güneybatısındaki Logan dağı Kanada’mn en yüksek noktasıdır. Kı­yı dağlarının bir bölümü, Büyük Ok- yanus’un derinliklerine gömülür; su yüzünde kalan doruklarsa Vancouver adasıyla Kraliçe Charlotte adalarını oluşturur. Sıradağlar kozalaklı çam ormanları ve mineral bakımından zen­gindir.

KUZEY BUZ DENİZİ ADALARI

Bir buçuk milyon km2’den geniş bir alan kaplayan bu kesim, Kanada’nm 1/7’ine eşittir. En geniş adalar Baffin, Ellesmere ve Victoria adalarıdır. Dağ­lık olan bu adalar, uçsuz bucaksız bu­zullarla kaplıdır. Maden ve petrol ba­kımından zengin oldukları halde coğ­rafi koşulların elverişsiz olmasından dolayı, söz konusu zenginlikler değer- lendirilememektedir. Bölgede yaşa­yan az sayıda Eskimo avcılık ve balık­çılıkla geçinir.

AKARSU AĞI VE İKLİM

Dünyadaki bütün tatlı suların 1/3’inin toplandığı Kanada topraklan, dört büyük akar­su ağına bölünmüştür.

ATLAS OKYANUSU HAVZASI

Bu­raya Saint Lawrence (Saint Laurent) ırmağı ve sularını Saint Lawrence körfezinden Atlas Okyanusu’na boşal­tan Büyük Göller egemendir. Saint Lawrence’in başlıca kollan Outardes, Saint-Maurice, Saguenay ve Mani-cougan’dır. Doğrudan doğruya Atlas Okyanusu’na dökülen başka önemli akarsular da vardır: Bunlar Hamilton ve Saint-jean’dır. Başlıca göllerse Bü­yük Göller, Saint-jean gölü ve Labra- dor’daki Melville gölüdür.

HUDSON KÖRFEZİ HAVZASI

Orta ovalar bölgesinin tüm güney kesiminin ve Kanada Kalkam’nm önemli bölü­münün sularım toplar. Başlıca akar­su ağı, Saskatchewan ırmağıyla Nel- son ırmağıdır. Bu akarsu ağı, çok bü­yük buzul göllerinin (VVinnipeg, Mani-toba, Winnipegosis) sularım boşaltır. Ghurchill, Severn, Albany ve East-main ırmakları da Mistassini ve Cari-bou göllerini akaçlayarak Hudson körfezine dökülürler.

KUZEY BUZ DENİZİ HAVZASI

Hav­zaların en geniş olanıdır; buraya Mackenzie-Peace akarsu ağı egemen­dir. Bu akarsu ağı Amerika’nın en bü­yük göllerinden üçünü, yani Büyük Ayı, Büyük Esir ve Athabaska’yı akaç­lar.

 

EYALETLER VE YÖNETİM BÖLGELERİ	YÜZÖLÇÜMÜ (KM2)	MERKEZİ
Alberta	661 185	Edmonton
İngiliz Kolombiyası	948 596	Victoria
Kuzeybatı Topraklan (yön.b.)	3 379 683	Yellovvknife
Manitoba	650 086	VVinnipeg
New Brunsvvick	73 437	Fredericton
Nevvfoundland ve Labrador	404 517	Saint john’s
Nova Scotia	55 490	Halifax
Ontario	1 068 582	Toronto
Prens Edward adası	5 657	Charlottetown
Ouebec	1 540 680	Ouebec
Saskatchevvan	651 900	Regina
Yukon Toprakları (yön.b.)	536 324	Whitehorse

BÜYÜK OKYANUS HAVZASI

Sıra­dağların yüksek doruklarından kay­naklanan daha kısa, ama daha coşkun akarsularla sulanır. En önemlileri an­cak bir bölümleri Kanada toprakların­da kalan Fraser ve Columbia ile Kanada’dan doğup Alaska’yı baştan ba­şa aştıktan sonra Bering denizine dö­külen Yukon’dur.

Kanada İklim Özellikleri

Soğuk bir ülke olarak bilinen Kanada’nın iklimi yer yer değişiklik gösterir. Bunda rüzgârlar, engebeler, okyanuslar ve enlem gibi etkenlerin payı vardır. En kuzey kesimlerde ku­tup ve askutup iklimi egemendir; top­rak sürekli don halindedir, günler ya çok kısa, ya çok uzundur, sıcaklık yı­lın on ayında 0°C’ın altındadır. Que- bec, Ontario ve Manitoba’nm kuzeyin­de, Hudson körfezi bu iklim koşulla­rını biraz yumuşatır. Atlas Okyanusu eyaletlerinin ve Labrador’un iklimi, soğuk bir okyanus akıntısına karşın daha ılımandır, ama rüzgâr ve sise sık raslamr. Ülkenin en elverişli iklim ko­şulları, Quebec ve Ontario’nun güne­yinde görülür: Burada yazlar sıcak ve oldukça yağışlı, kışlar soğuk ve karlı geçer. Okyanus etkisini almayan ve kutup rüzgârlarına açık olan iç ova­ların iklimi çok daha karasaldır: Yaz­lar kavurucu, kışlar çok soğuktur, yağışlar oldukça azdır. Batı kıyısında ve Vancouver adasmdaysa tam bir okyanus iklimi egemendir; buraları Kanada’nın en ılıman ve yağışlı kesimidir.

Vancouver’de çok yağmur yağar ama kar yağışı seyrek görülür.

Kanada Nüfusu

Kanada halkı, dünyanın hemen he­men bütün uluslarından oluşan ger­çek bir mozayiğe benzer. Nüfus 1931’den bu yana doğum oranının yüksekliği (özellikle Quebec’te) ve ikinci bir kitlesel göç dalgası (ilki XX. yy’m başlarında) nedeniyle iki katın­dan fazlaya çıkmış, ama son yıllarda nüfus artış hızı önemli oranda düş­müştür: Doğal artış günümüzde % 0, 7’ye inmiş, yabancı ülkelerden göç hareketi de çok azalmıştır (1992’de yaklaşık 150 000 göçmen alındı). İngiliz kökenli Kanadalılar toplam nüfusun % 45’ten çoğunu oluşturur­lar, Fransız kökenli KanadalIların oranı % 30, yerlilerinki (Kızılderililer ve Eskimolar) % 3, öbür azınlıkların­la (Almanlar, İtalyanlar, HollandalI­lar, Ukraynalılar, vb.) % 22’yi bulur.

İngilizce konuşan halk, Kanada’nın bütün eyaletlerine yayılmıştır; her yerde çoğunluktadır ama, Fransız kökenli nüfusun % 80’inin toplandı­ğı Quebec’te azınlıktadır. Fransız kö­kenliler New Brunsvvick’te (% 40) ve Ontario’nun kuzeydoğusunda da ka­labalıktırlar.

Kanada halkının büyük çoğunluğu kentlerde yaşar. Ülkedeki kentleşme olgusu yeni sayılır; ama büyük bir hızla yayılmıştır. Halkın yarısından çoğu Saint Lavvrence vadisinde ve Büyük Göller yöresinde yaşar; ülke­nin iki büyük kenti Montreal ve Toronto da burada yer alır.