Kaledonyen Hareketleri Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Birinci Zaman’ın (Paleozoyik) iki bö­lümünde gerçekleşen ve Silüryen’in sonunda doruk noktasına ulaşan jeo­lojik hareketler.

KALEDONYEN HAREKETLERİN ÖZELLİKLERİ

Avrupa, Sibirya, Kuzey Amerika ve Grönland’dan oluşan kıta bütününün kuzeyini etkileyen Kaledonyen hare­ketler, güneye doğru uzanarak Ural- lar, Apalaşlar, Orta Asya ve Orta Avrapa’ya yayıldılar; buralarda Her- sınyen dağoluşla yeniden harekete geçtiler. Kaledonyen hareketler, Av­rupa’da, Hebrides kalkanım (İngilte­re’nin kuzeyi) ye İskandinav kalkanı­nı (Finlandiya, İsveç) oluşturdu. İskan­dinav sıradağları yerleşik dış kuşak­lardır. İç bölgelerin toprakları, doğu­ya doğru dış kuşakları kısmen örter.

Kaledonyen örtülerin Prekambriyen tabanın önemli bir bölümünü de oluş­turmasına karşılık, buradaki yapı, Alpler’inkine çok benzer. Batı (iç) fa- siyesleri iyice başkalaşmışür (amfibo- lit ve granülit). Hersinyen dağ sırası­na çok yakın olduklarından Büyük Bri­tanya adalarının incelenmesi, çok da­ha karmaşıktır-Burada, Kaledonyen dağ sırası bir Permokarbon devri kı­rıkları sistemiyle parçalanmıştır. Highlands’de (Yüksek Topraklar) baş­lıca binişmeler, kuzeybatıda, Hebri­des kalkanına doğru gerçekleşmiştir; oysa Southern Uplands’lerden başla­yarak Galler’e (Wales) kadar, hare­ketler, güney-güneydoğu doğrultuda etkili olur. Kaledonyen dağ sırasının bakışım ekseninin Iskoçya’mn kuze­yinden geçerek, hareketleri birbirine ters iki bölgeyi sınırlandırdığı sanılır. Bu, Alpler’e benzeyen bir jeosenklinal dağ sırasıdır. Büyük bir kırık olan Great Glen Fault Kaledonyen araziler bütününü boydan boya aşar. Bu kırık, Birinci Zaman’da oluşmuştur ve gü­nümüzde de etkindir. İskoçya’ıun iki büyük kuşatılmış kıyı arazisini oluştu­rur: Güneybatıda Firth of Lorne; ku­zeydoğuda Firth ofMoray. Ayrıca, söz konusu kırıkta bir dizi göl sıralanır (en büyüğü Loch Ness). Norveç’te, iç Si- lüryen gabrolarla belirginleşen, yerin­den oynamış kuşakla bu kırık sürer.

ÖNEMLİ BİR ENGEBE

Çok eski olmakla birlikte, Kale­donyen dağ sırası, yüksekliği sık sık 2000 m’yi aşan önemli bir engebedir. Bu sürekliliğin nedeni, daha sonraki dağoluş hareketleri sırasında Kale­donyen dağ sırasının gençleşmeler ge­çirmesidir.

Hadi Paylaş!