Milli Mücadele ve Kurtuluş Savaşı

Ülke bütünlüğünü korumak, ulusal egemenliğe dayalı, tam bağımsız ye­ni bir Türk devleti kurmak için girişi­len, çok cepheli savaş.

Kurtuluş Savaşı’nı hazırlayan koşul­lar, Mondros Mütarekesi’nin imzalan­ması (30 Ekim 1918) ve uygulanmasın­daki adaletsizlikler ve haksızlıklar so­nucunda belirginleşmiştir.

Mondros Mütarekesi’nin imzalanma­sı sırasında İtilaf Devletleri bu müta­rekeye görünüşte, Osmanlı Devleti’ni yok edici, “kayıtsız şartsız teslim” duygusunu verecek açık hükümler koymaktan kaçınmışlar ama Birinci Dünya savaşı sırasında aralarında vardıkları gizli paylaşma anlaşmala­rının uygulanabilmesi için yeteri ka­dar esnek ve yoruma açık bir metin düzenlemekte de büyük dikkat göster­mişlerdir.

Osmanlı İmparatorluğu’nun paylaşıl­ması, 1774’ten beri Avrupa’da yürü­tülen “Doğu siyaseti”nin temelini oluşturuyordu. İtilaf Devletleri, Birin­ci Dünya savaşında Osmanlı Devleti’ nin ortadan kaldırılmasında kararlıy­dılar, Mondros Mütarekesi de bu ka­rarın uygulanmasına olanak veren bir belge niteliğindeydi.

Gerçekte çöküntünün tam kıyısında bulunan Osmanlı Devleti, dört yıl bo­yunca sekiz cephede (Irak, İran, Suri­ye, Sina, Galiçya,Çanakkale,Romanya ve Kafkasya) savaşmış ve sonunda müttefiklerinin de teker teker yenik düşmesiyle, mütareke önerisinde bu­lunmak zorunda kalmıştı.

İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparator­luğu’nun savaşa girmesinden sonra aralarında yapmış oldukları birtakım görüşmeler sonucu imparatorluğun paylaşılması konusunda bazı uzlaş­malara varmışlardı.

Bu anlaşmalar dizisine karşın Paris Barış Konferansı toplandığında, özel­likle iki büyük etken uluslararası iliş­kileri önemli ölçüde değiştirmişti: Çar­lık Rusyası’mn yıkılması ve A.B.D’nin savaşa katılarak Avrupa barışı üstün­de söz sahibi durumuna gelmesi. Bolşevik hükümeti, iktidarı alır almaz mütareke istemiş ve Çarlık hükümetinin bütün gizli anlaşmalarını da açık­lamıştı. 3 Mart 1918’de imzalanan BrestLitovsk anlaşmasıyla Ruslar, Kars, Ardahan ve Batum’u OsmanlI­lara vermeyi ve Doğu Anadolu’dan çe­kilmeyi kabul ettiler.

Öte yandan, A.B.D. başkanı Wilson’ ın 8 Ocak 1918’de açıkladığı 14 ilke­den birincisi, gizli olarak yapılan an­laşmaları geçersiz saymaktaydı. Aynı tutumu Paris Barış Konferansı’nda da takınınca, Osmanlı İmparatorlu­ğu’nun paylaşılması konusundaki uz­laşmalar geçersiz kaldı. Bu nedenle, Paris Barış Konferansı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanması ko­nusu uzun ve çekişmeli görüşmelere yol açtı.

Hadi Paylaş!