Hong Kong Coğrafyası Tarihi ve Ekonomisi

Kantonun 135 km uzağında yer alan İngiliz sömürgesi.

Hong Kong’da bir köylü çarşısından görünüş

Hong Kong Coğrafyası

Hong Kong (76 km²), Kowloon (Ciu Lung) yarımadasını ve Çin’den 99 yıl süreyle kiralanmış bulunan yeni top­raklar’ ı kapsar; toplam 1 045 km²’ yi bulan bu alanda 5 021 000 kişi (% 98’i Çinli) yaşar. Batılıların Asya’daki bu kalesi, Çin Halk Cumhuriyeti’ne yönelik bir gözlem yeri, Çin için de dış dünyaya açılan bir pencere olmuştur.

Hong Kong Tarihi

Hong Kong adası XIX. yy’ın başla­rında bazı Çinli göçmenin yaşadığı bir balıkçılık ve korsanlık merkezin­den başka bir şey değildi. 1834’te İngiltere’nin Çin ile ticaret tekeli kal­dırılınca, İngiliz sanayicileri Hong Kong’u ilhak edip Uzakdoğu’da bir stratejik üsse dönüştürmeyi karar­laştırdılar. Bu karar Afyon savaşı (1840-1842) ve onu izleyen Nankin anlaşmasıyla gerçekleştirildi: 1843’te adaya İngiliz tahtının sömürgesi sta­tüsü verildi ve bir vali atandı. Hong Kong hızla gelişti: İngiltere ile Çin arasında bir geçit, özellikle afyon satıcılarının yuvalandıkları bir ka­çakçılık kenti oldu.

Japonların Çin’e uyguladıkları baskı­yı fırsat bilen İngilizler yeni topraklar elde ettiler: Kimine sürekli olarak el koydular (Kovvloon yarımadasını 1863’te aldılar); kimini 99 yıllığına kiraladılar (1898). Birinci Dünya sa­vaşından sonra Hong Kong konu­mundan ötürü, geçmişteki dostu Ja­ponların tehdidi altında kaldı; Çin’in güneyinde harekâta girişen Japon birlikleri, 1932 Şubatında sömürge sınırlarına dayandılar. 18 Aralık 1941’de adaya çıkarma yaptılar; yedi gün savaştıktan sonra da adayı ele ge­çirdiler. 1942’de A.B.D. hava kuvvet­leri tarafından bombalananan Hong Kong, Japonya’nın yenilmesinden sonra yeniden îngilizler tarafından işgal edildi.

Komünist Çin’in anakarada kazandı­ğı zaferler Londra ile Pekin arasında çözümlenmesi gereken bir dizi soru­na yol açtı. Ülke sınırları yakınında bir sömürgenin bulunması Çin açı­sından ciddi ideolojik sorunlar yara­tıyordu ama, Çin Hong Kong’un sta­tüsünde bir değişiklik yapmak niye­tinde değildi; çünkü bu limandan ha­tırı sayılır oranda yabancı döviz girdisi sağladığı gibi, dış dünyayla iliş­ki de kuruyordu, İngilizlere gelince stratejik ve mali açıdan önem taşıyan bu bölgeyi ko­rumakta kararlıydılar; bu nedenle de hem esnek, hem de kesin bir diplo­masi oyununa girişmişlerdi: Mao’nun hükümetini ilk tanıyan on­lar oldu; Hong Kong’un Çin’e karşıt hareketlere üs olarak kullanılmasını engellediler; ama “Kültür devrimi” sırasında Çinli halkın çıkardığı karı­şıklıklara ve grevlere de kesinlikle karşı koydular. Çin’in Batı’ya açılı­şından bu yana (Mao’nun ölümün­den [1976] sonra) Hong Kong’un güçlü komşusuyla olan “dostluk bağ­ları” pekiştirildi. 1 Ekim 1978’de İn­giliz sömürgesinin tarihinde ilk kez olarak vali jMcLehose Ulusal Bayram için Pekin’e çağrıldı.

1970 yıllarının sonuna doğru en ive­di sorun mülteci sorunuydu. Hong Kong’daki aşırı nüfus sorunu Çin’den ve Güneydoğu Asya’dan ge­len mülteci yığınlarıyla büsbütün ağırlaştı. Konut ve iş bulma sorunu da giderek çetinleşti. Vali bu nedenle Pekin’den sömürgeye kitle halinde göçü kısıtlamasını istedi. Bu arada Ingiltere ile Çin hükümeti, kira sözleşmesinin bitiminde (1987) Hong Kong’un Çin’e geri verilmesi konu­sunda anlaştı (1984). 1989’da Çin’de­ki kargaşalıklardan (Tiananmın ala­nındaki göstericilere ordunun âteş açması sonra Batı ülkelerinin Çin’e ambargo uygulaması, Hong Kong halkını da etkiledi ve 60.000 kişi (ço­ğu iyi öğrenim görmüş) A.B.D.,Kana­da ve Ingiltere’ye göçetti. 1990’da Çin Halk Meclisi’nin, Hong Kong’un özel bir yönetim bölgesine dönüştü­rülmesi konusunda bir karar alması, birçok büyük ticaret şirketinin ada­dan ayrılmasıyla sonuçlandı.

Hong Kong Ekonomisi

Çin’de komünizmin yerleşmesi Hong Kong açısından iki sonuç do­ğurmuştur: Bir yandan kitle halinde mülteci akını önemli sağlık ve konut sorunları (tatlı su bulma güçlüğü) çı­karmıştır; öte yandan Çin’le olan ti­caretin durması sömürgeyi başlıca pazarlarından yoksun bırakmıştır. Bununla birlikte, burjuvazinin bü­yük sermaye olanakları ve işgücü bolluğu, sanayilerin geliştirilmesine olanak tanımıştır. Hong Kong fabri­kalarında yapılan çeşitli mallar dün­yanın her yanında satılmaktadır: Bunların arasında, elektrikli gereç­ler, dokumalar, plastik maddeden ürünler, madeni oyuncaklar, vb. sayılabilir. Bunlara hurda demiri (çürü­ğe çıkarılmış gemiler) işleyen demir-çelik sanayileri, gemi tezgâhları ve si­nema sanayisi eklenmektedir. Bu et­kinliklerin çoğu Kovvloon’da (2.500 nüf.: 1992) toplanmıştır. Hong Kong’un bütün iktisadı Victoria ser­best limanına bağlıdır: Sanayi için gerekli ürünlerin dışalımı buradan yapılır; çeşitli işlenmiş ürünlerin (sözgelimi, Hong Kong’da her yıl çevrilen 100’ü aşkın film) dışsatımı buradan gerçekleştirilir. Ayrıca, Çin’in Batılı ülkelerle olan resmi tica­retinin büyük bölümü buradan yapı­lır.

Hadi Paylaş!