DOĞU ANADOLU BÖLGESİ – DOĞAL UNSURLARI

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ

Yüz ölçümü en büyük olan Doğu Anadolu Bölgesi, şekil olarak üçgene benzer. Bölgenin İç Anadolu, Karadeniz, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu gibi bölgelerle sınırı vardır. Türkiye’nin komşularından olan Irak, İran, Nahcıvan, Gürcistan ve Ermenistan’ın da bu bölgeyle kara sınırı vardır. ÜIkemizde kuzey – güney doğrultusunda en geniş olan Doğu Anadolu Bölgesi, Türkiye’den geçen birçok paralel dairesinin üzerinden geçtiği bir bölgedir.

DOĞAL UNSURLARI:

Doğu Anadolu Bölgesi geniş ve zengin bir akarsu ağına sahiptir. Bölgedeki akarsuların bazı genel özellikleri şunlardır :

• Yatak eğimleri fazladır.
• Hidroelektrik potansiyelleri fazladır.
• Akış hızları ve aşındırma potansiyelleri fazladır.
• Denge profiline uzaktırlar.
• Rejimleri düzensizdir.

NOT:  Bölgedeki akarsuların bu özellikleri kazanmasında eğim ve engebenin fazla olmasının etkisi çok fazladır.

Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki akarsuların denize döküldükleri yerler bölgenin dışındadır. Aras ve Kura nehirleri Hazar Denizi kapalı havzasına Fırat ve Dicle ise Basra Körfezi açık havzasına dökülür.

Doğu Anadolu Bölgesi hem doğal hem de baraj göllerinin fazla olduğu bir bölgedir. Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü bu bölgededir. Tektonik çanaklaşma ile volkanik patlamaların etkisiyle bugünkü şeklini alan göller daha çok bölgenin kuzeydoğusunda ve doğusunda kümelenmiştir.

Doğu Anadolu Bölgesi, dağların geniş yer kapladığı bir bölgedir. Bölgede Van Gölü’nün batısında kümelenen volkanik dağlar uzanır. Orta Toroslar ile Güneydoğu Toroslar bölgenin dağlık alanlarını oluşturur. Bölgede engebe ile yükseltinin fazla olması iklimi, ekonomiyi, ekonomik faaliyetleri etkilemektedir.

Bölgede yer şekillerinin dağlık olmasının bazı sonuçları şunlardır:

• Tarım alanları azdır.
• Tarımda makine kullanımı azdır.
• Nüfus ve yerleşme azdır.
• Yol yapımı zor ve masraflıdır.
• Ulaşım ağı gelişmemiştir.

Bölgenin doğal unsurlarını oluşturan yeryüzü şekilleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde fay hatları fazladır. Bölgenin güneyinde Doğu Anadolu, kuzeyinde ise Kuzey Anadolu fayları vardır. Bu nedenle bölgedeki birçok il 1. ve 2. derece deprem kuşağındadır. Sık sık depremlerin olduğu bölgede, kaplıca ve ılıcalar fazladır.

Doğu Anadolu Bölgesi, karasallığın en şiddetli yaşandığı bölgedir. Bölgede yükseltinin fazla olması, Sibirya yüksek basıncı ve denizden uzaklık gibi etkenler karasallığın şiddetini artırmaktadır. Bölgede hem ılıman karasal hem de sert karasal iklimler etkilidir. Erzurum – Kars Bölümü, sert karasal iklimin etkili olduğu yerlere sahiptir. Bu bölümde kışın sıcaklığın —40“C olduğu yerler vardır. Yazların serin, yıllık sıcaklık farkının fazla olduğu sert karasal iklimde en çok yağış yazın düşer. Bu nedenle bu iklimin etkili olduğu yerlerde yazın yeşilliğini koruyan çayırlar geniş yer kaplar.

Bölgenin güneyinde ise hem yükseltinin az olması, hem de enlem etkisinden dolayı biraz daha ılıman olan iklim koşulları etkilidir. Bölgenin bu iklim koşullarına sahip yerlerinde yazlar sıcak ve kurak kışlar biraz daha ılık geçer.

İç bölgeler içinde yağışın ve ormanların en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu Bölgesi’dir. Bölgenin ortalama yükseltisinin fazla olması bu sonucu ortaya çıkarmıştır.