Türkiye’de Topraklardan Yararlanma

“Çiftçilerimizin gayretiyle memleketimizin verimli toprakları birer bayındırlık kaynağı olacaktır.” M. KEMAL ATATÜRK

Aşağıdaki resimlerde ülkemizdeki toprak kullanım alanlarından bazıları verilmiştir. Çevrenizdeki topraklarda aşağıdaki ekonomik faaliyetlerden hangileri yürütülmektedir? Bu ekonomik faaliyetlerin yürütülmesinde nelerin etkili olduğunu söyleyiniz. Aşağıdaki resimlerde görülen faaliyetler dışında ülkemiz topraklarından nasıl yararlanılıyor? Araştırınız.

Türkiye’de Topraklardan Yararlanma

Toprağın Tarımda Kullanılması

Toprak, ekonomide ham madde olarak ve tarım açısından değerlendirilir. Ham madde olarak seramik, fayans, kiremit, tuğla, çimento gibi alanlarda kullanılır. Tarım açısından ormancılık, hayvancılık ve bitki yetiştirme açısından faydalanılır.

Türkiye topraklarından yararlanma haritası
* Haritada yaşadığınız yeri bularak buradaki toprakların hangi amaçla kullanıldığını söyleyiniz.
* Kuzeydoğu Anadolu’da toprak daha çok hangi amaçla kullanılmaktadır? Nedenini söyleyiniz
* ıç kesimlerde toprak en çok hangi amaçla kullanılır? Neden?
* Toprak kullanımında kıyı ile iç kesimler arasında ne gibi farklılıklar vardır?
* Tarım alanları nerelerde yoğunlaşmıştır? Nedenini söyleyiniz.

Türkiye arazisinin % 31,1’sinde tarım yapılmakta olup iklim ve toprak farklılığından dolayı yetiştirilen ürün çeşidi oldukça fazladır. Tablolarda görüldüğü gibi tarla alanlarının büyük bir kısmında tahıl ve diğer bitkisel ürünler yetiştirilmektedir.

Bazı bitki türleri, bazı toprak türlerinde daha kaliteli ve daha verimli yetişir. Örneğin; çay fazla yıkanmış kireçsiz topraklarda, Antep fıstığı kurak bölgelerin kireçli topraklarında, yumrulu bitkiler (patates, soğan, kereviz, pancar) kumlu yani hafif bünyeli topraklarda, üzüm bağları kumlu, çakıllı topraklarla kumul sırtları üzerinde daha iyi yetişmekte ve daha fazla verim alınmaktadır.

Toprağın Hayvancılıkta Kullanılması

Maki ve çalılıkların yaygın olduğu yerlerde kıl keçisi; bozkır alanlarında koyun, çayırların yaygın olduğu yerlerde sığır; dut ağaçlarının yaygın olduğu yerlerde ipek böcekçiliği; çiçekli bitkiler, çam ormanları meyve bahçelerinin yaygın olduğu yerlerde ise arı yetiştiriciliği yaygın olarak yapılmaktadır. Çevrenizde ya da yaşadığınız bölgede hayvancılığa dayalı tesisler var mıdır? Varsa bu tesislerde üretilen ürünler nelerdir?

Ormancılık

* Ülkemizde ormanların kıyı bölgelerinde yoğunlaşmasının nedenlerini araştırınız.
* Ormanlarımızın yararları nelerdir? Araştırınız. Araştırma sonuçlarını sınıfınızda sununuz.
* Ülkemizde orman ürünleri sanayisi nerelerde gelişmiştir? Hangi orman ürünleri elde edilmektedir?

Bu ürünlerin ülkemiz ekonomisine katkısını araştırarak bir rapor hazırlayınız ve sınıfınızda sunum yapınız.

Toprağın Sanayide Kullanılması

Seramik, porselen, çömlek, tuğla ve kiremit üretiminde kullanılan ana ham madde kildir. Geçmişte geleneksel el sanatları şeklinde yapılan seramik ve çömlek üretimi, günümüzde büyük ölçüde fabrikalarda yapılmaktadır. Özellikle 1984’ten sonra kentleşme ile birlikte inşaat sektöründeki gelişmeye paralel olarak artan talebi karşılamak için tuğla, kiremit, seramik, fayans vb. gereçler üreten çok sayıda tesis kurulmuştur.

Tuğla ve kiremit üreten tesislerin yoğunlaştığı başlıca alanlar; Manisa, ızmir, Uşak, Kütahya, Eskişehir, Çorum, Tokat, Kastamonu ve Bartın’dır.

Seramik sanayisinin geliştiği başlıca alanlar ise Kütahya, ızmir, Bozüyük, Söğüt (Bilecik), Çan (Çanakkale), İstanbul ve Kocaeli’dir. Hâlen ülkemizin birçok yöresinde küçük atölyelerde seramik ve çömlek üretimi yapılmaktadır.

Ayrıca ülkemizden bazı Avrupa ülkelerine önemli miktarda kil ihraç edilmektedir.

Türkiye’de Erozyonun Etkisi

Toprak doğrudan bitkilerin ve dolaylı yoldan da insan ve hayvanların yararlandığı doğal bir kaynaktır. 10–15 cm’lik bir toprak tabakasının oluşumu binlerce sene gibi uzun bir süre aldığından toprağın değerinin bilinmesi ve korunması şarttır. Toprak yüzeyinin akarsular, sel suları ve rüzgâr gibi dış kuvvetler
tarafından aşındırılarak taşınmasına erozyon denir. Erozyonla toprağın verimli kısmı kaybolduğu için tarımsal üretim azalır ve ekonomik fakirleşme gerçekleşir.

Performans Ödevi

Amaç: Öğrencilere, yakın çevrelerindeki toprak hammaddesinin sanayide nasıl kullanıldığını kavratmak
Hazırlama Süre: 2 hafta

Performans Ödevi : Yakın çevrenizdeki toprak hammaddesinin tuğla, porselen, seramik, kiremit ve çömlek sanayinde nasıl kullanıldığını araştırmanız isteniyor.
Ödevinizi yaparken; Ham maddesi toprağa dayalı (tuğla, porselen, seramik, kiremit ve çömlek vb.) olan sanayi tesisini inceleyiniz. İncelemeleriniz sonucunda elde ettiğiniz verileri görsel materyaller kullanarak
rapor haline getiriniz. Yaptığınız çalışmayı sınıfta paylaşınız.

Değerlendirme: Toprak hammaddesinin tuğla, porselen, seramik, kiremit ve çömlek sanayinde nasıl kullanıldığı hakkında doğru çıkarımlarda bulunma, zengin materyal kullanma ve süreyi doğru kullanma bakımından değerlendirilecektir.