Türkiye’nin İklimi Üzerinde Etkili Olan Faktörler konusu kapsamında ilk konu olarak iklim elamanlarını inceleyeceğiz.
Türkiye’de İklim Elemanları
İklim elemanları, dünyada olduğu gibi ülkemizde de farklı coğrafi bölgelerde farklı özellik göstermektedir. Şimdi bu iklim elemanlarının ülkemizde nasıl bir dağılış gösterdiğini nedenleriyle birlikte inceleyelim.
1.Türkiye’de Sıcaklık
Herhangi bir coğrafi mekandan başka bir coğrafi mekana gidildiğinde enlem, yükselti, karasallık denizellik gibi faktörlerden hangisi değişiyor ise bunlar sıcaklık değişimine de etki eden faktörlerdir.
a. Türkiye’de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı
1. En düşük ve en yüksek ortalama sıcaklıklar nerelerde görülür?
2. En düşük sıcaklık ile en yüksek sıcaklık arasındaki fark yaklaşık kaç derecedir?
3. Sıcaklık genelde hangi yönlere doğru gidildikçe azalmaktadır? Neden?
Türkiye yıllık ortalama sıcaklık dağılış haritası
b.TürkiyeOcak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı
Türkiye Ocak Ayı ortalama sıcaklık dağılış haritası incelendiğinde, ocak ayı sıcaklık değerlerinin kış mevsimi yaşanması sebebiyle düşük değerler gösterdiği görülür. Ancak kıyılarda, denizellik ve güneye doğru enlem etkisiyle sıcaklık değerlerinin iç bölgelere göre yüksek olduğu göze çarpar.
1. Güney kıyılarımızdan kuzey kıyılarımıza doğru sıcaklığın azalmasının nedeni nedir?
2. Ocak ayında en düşük ve en yüksek sıcaklıklar ülkemizin nerelerinde görülür? Neden?
3. Aydın’ın sıcaklık değerinin Kars’tan daha yüksek olmasının sebepleri nelerdir?
4. Çanakkale daha kuzeyde yer almasına rağmen sıcaklık değeri neden Konya’dan daha yüksektir?
Türkiye Ocak Ayı ortalama sıcaklık dağılış haritası
c. Türkiye Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı
1. Temmuz ayında en düşük sıcaklıklar ülkemizin hangi kesimlerinde görülür? Neden?
2. En yüksek sıcaklıkların Şanlıurfa çevresinde görülmesinin nedeni nedir?
3. Yükselti faktörünün sıcaklık dağılışı üzerindeki etkisine aşağıdaki haritadan ve Türkiye fiziki haritasından yararlanarak örnekler veriniz.
4. Kastamonu ile Sinop arasındaki sıcaklık farkının nedenini açıklayınız.
Türkiye temmuz ayı ortalama sıcaklık haritası
2. Türkiye’de Basınç ve Rüzgarlar
Türkiye ikliminin oluşmasında sıcaklık, nem ve yağıştan başka basınç ve rüzgarların da etkisi vardır. Mevsimlere, deniz ve karalara, yerel ısınma farklarına bağlı olarak oluşan basınç merkezlerinin yanı sıra, Türkiye’nin dışında oluşan ve ülkemizi etkisine alan gezici basınç merkezleri de bulunmaktadır.
İzlanda Dinamik Alçak Basınç Merkezi
60o kuzey enlemleri üzerindeki İzlanda ve çevresinde oluşur. Kış mevsiminde Sibirya yüksek basıncı zayıf olduğunda İzlanda alçak basıncı etkili olmaya başlar. Bu durumda ülkemizde hava sıcaklığı ve yağışlar artar.
Sibirya Termik Yüksek Basınç Merkezi
Sibirya üzerinden bulunan ve kış aylarında ülkemizde etkili olan basınç merkezidir. Bu basınç merkezi kuvvetli olduğu zaman ülkemizde kışlar çok soğuk ve kar yağışlıdır.
Asor Dinamik Yüksek Basınç Merkezi
30o kuzey enleminde Türkiye’nin batısında oluşan bu basınç merkezi, yaz mevsiminde Türkiye’nin büyük bir kısmında sıcak ve kuru bir havanın görülmesine neden olur.
Basra Termik Alçak Basınç Merkezi
Muson sisteminin bir parçası olarak Basra Körfezi çevresinde bulunur. Yaz mevsiminde ülkemizin güneydoğusunda sıcak ve kuru bir havanın görülmesine neden olur.
Türkiye’de coğrafi şartlara bağlı olarak değişik yönlerden esen farklı özelliklere sahip rüzgarlar vardır.
3. Türkiye’de Nemlilik ve Yağış
İklim elemanlarından olan nemlilik ve yağış Türkiye’de bitki dağılışı ve çeşitliliği ile yerleşme ve ekonomik faaliyetlerin dağılışında etkilidir. Ülkemizi nemlilik ve yağış yönünden incelediğimizde güney-kuzey ve doğu-batı yönünde farklılıklar görülür. Bu farklılıkların nedenleri arasında denizellik, karasallık, yükselti ve bakı başta gelir.
Son Yorumlar