Yargıçların Denetimi Nasıl Yapılmalıdır? Anayasadaki Yargıç Denetimi, Yargıçların denetimi, bağımsızlıklarını zedelemeden yapılması gereken bir denetimdir. Genellikle bu denetim, yürütmenin dışında oluşturulan bir kuruluşa verilir. Eğer yargıçların yönetsel açıdan denetimi, Adalet Bakanlığına veriliyorsa, bu durumda yönetsel denetimin, yargıcın bağımsızlığını etkilemeyecek bir biçimde düzenlenmesine, yürütmenin elinde bir baskı aracı olmamasına özen gösterilmelidir. Özellikle bu düzenleme, yürütmenin yargıya karışmaması geleneğinin tam olarak oluşmadığı ülkelerde önem taşır.
Yargıçların yönetsel denetiminin yanında, bir de yargısal denetimleri vardır. Bu tür denetim, yargıçların verdikleri yargısal kararların, hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesidir. Bu, yüksek mahkemeler tarafından, temyiz istemi üzerine yapılan denetimdir. Bu denetimin Adalet Bakanlığına veya bağımsız da olsa başka bir kuruluşa verilmesi söz konusu değildir.
1961 Anayasası, yargıçların bağımsızlığına büyük bir önem vermiş, yargıçların yönetsel denetimini Adalet Bakanlığından alarak, yalnız yargıçlardan oluşan Yüksek Hakimler Kuruluna vermiştir. Bu dönemde, yargıçların yönetsel denetimi, Yüksek Hakimler Kurulunca yargıçlar arasından atanan müfettişlere yaptırılmıştır. 1982 Anayasası ise, yargıçların yönetsel denetimini, 1924 Anayasası döneminde olduğu gibi, yeniden Adalet Bakanlığına vermiştir. Buna göre, yargıçların ve savcıların yönetsel denetimi, başka bir deyişle, bunların görevlerini, yasa, tüzük, yönetmelik ve yönetsel genelgelere uygun olarak yapıp yapmadıklarının denetimi, adalet müfettişlerince yapılır (madde 144). Bu denetimin, yargıçların aldıkları yargısal kararların hukuka uygunluğu ile bir ilişkisi yoktur.
Anayasa ile, yargıç ve savcıların görevlerinden, ya da görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı inceleme ve soruşturma yapma yetkisi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulundan alınarak, yine Adalet Bakanlığına verilmiştir. Bu tür inceleme ve soruşturmalar Adalet Bakanlığının izni ile yine adalet müfettişlerince yapılır. Adalet Bakanı, inceleme ve soruşturma için müfettiş gönderme yerine, o yörede bulunan kıdemli yargıç ve savcılardan da yararlanabilir (madde 144).
Görülüyor ki, Anayasa ile, yargıç ve savcıların yönetsel denetiminin kapsamı oldukça geniş tutulmuş ve bu görevin yerine getirilmesi Adalet Bakanlığına verilmiştir. Bunlar, yargıç güvencesini zedelemeye yatkın ve özenle kullanılması gereken görevlerdir.
Son Yorumlar